Φόβος: Το δράμα της ανθρωπότητας.

Του Δημήτρη Κυπριώτη*

Προχθές Τετάρτη, παρακολουθήσαμε μία καταπληκτική ταινία στο υπαίθριο Θέατρο «Μαίρη Αρώνη» στον Άλιμο, σε μια καθιερωμένη πλέον βδομαδιάτικη εκδήλωση που προετοιμάζει και επιμελείται ο τοπικός Πυρήνας  του Ε.ΠΑ.Μ. Ο τίτλος της ταινίας ήταν « Ζουν ανάμεσά μας-They live» γυρισμένη το 1988 στον Καναδά, αφού η Η.Π.Α, απαγόρευσαν την παραγωγή στο έδαφος τους.

Το θέμα δεν είναι να περιγράψουμε εδώ την υπόθεση της ταινίας, αλλά να σχολιάσουμε ένα από τα συναισθήματα που κυριαρχούσαν στους συντελεστές  αυτής της ταινίας, το συναίσθημα του φόβου, αλλά   και τις συνθήκες με τις οποίες μπόρεσαν οι πρωταγωνιστές να τον αποτινάξουν, αναδεικνύοντας τους εαυτούς τους  αμέσως μετά, σε......
"ήρωες".

 Προσεγγίζοντας γενικά το συναίσθημα του  φόβου με ψυχιατρική και κοινωνική  ανάγνωση, μπορούμε να πούμε ότι  είναι ένα πολύ διφορούμενο συναίσθημα, αφού πάνω του παίζονται «παιχνίδια» που έχουν οδηγήσει την ανθρωπότητα είτε προς μια δημιουργική πορεία, είτε προς την καταστροφή. Το ίδιο δε, μπορούμε να ισχυρισθούμε και  όταν μιλάμε και για τον φόβο των ανθρώπων.

Εδώ καλό θα είναι να θυμηθούμε και τη σχετική με το φόβο στροφή από τον Εθνικό μας Ύμνο. 

« ………Γιατί τασκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά…..» γιατί μας δίνεται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των δύο όψεων του φόβου. Το πρώτο, της καταστροφής,  όταν με τον   φόβο του βάρβαρου κατακτητή, ένα ολόκληρο έθνος μένει σκλαβωμένο για 400 χρόνια με ότι αυτό συνεπάγεται και το δεύτερο, της δημιουργίας, όταν με την επανάσταση των σκλάβων και την αποτίναξη του φόβου, αναδεικνύονται οι ήρωες και γράφονται  σελίδες δόξας και μεγαλείου για το έθνος των Ελλήνων.

Ας κάνουμε ακόμη μία προσέγγιση του φόβου με τα δύο αυτά χαρακτηριστικά του γνωρίσματα.

Το δέος που αισθάνεται ο άνθρωπος απέναντι στη φύση  και στη δημιουργία του κόσμου δεν είναι τίποτα άλλο, παρά  ένας«ιερός φόβος» απέναντι στο άγνωστο, απέναντι στο μεγαλείο της φύσης, που έδωσε όμως  αφορμή και ταυτόχρονα δύναμη στον άνθρωπο,  για να αναπτύξει την επινοητικότητα  και την δημιουργικότητά του.

Μέσα από τις τεράστιες  προσπάθειες που κατέβαλε το ανθρώπινο γένος, για να ξεπεράσει  αυτόν τον «ιερό» φόβο, δόθηκαν οι  αφορμές και τα ερεθίσματα  για να δημιουργηθούν  τέχνες , να ανακαλυφθούν  επιστήμες, να «στηθεί» πολιτισμός, να καθιερωθούν  όροι συμβίωσης μεταξύ των ανθρώπων, για να φτάσουμε  μέχρι του σημείου εκείνου που οι  άνθρωποι, κατόρθωσαν να λειτουργήσουν  πολιτειακούς θεσμούς και  να «εφεύρουν» το πολίτευμα της Δημοκρατίας!

Αν τώρα κοιτάξουμε από την άλλη πλευρά του λόφου και  δούμε το φόβο να λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων μιας κοινωνικής και πολιτικης  "ελίτ" και σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των λαϊκών δυνάμεων, τότε θα διαπιστώσουμε  πολύ εύκολα ότι αυτός ο φόβος, κατορθώνει πριν απ’ όλα, να υποβαθμίζει τον άνθρωπο. Στη συνέχεια  να τον μαζικοποιεί και να τον «στέλνει» στην κατάσταση του άτομου-ιδιώτη, με αρνητική στάση ζωής, κάνοντάς τον ένα παθητικό και απλό ενεργούμενο της ελίτ, που του υπαγορεύονται καταστάσεις και πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με τις δικές του επιδιώξεις. 

Έτσι, πολύ εύκολα και με κατάλληλη διαχείριση του φόβου, που επιχειρείται πάνω στον άνθρωπο  με διάφορους τρόπους και μέσα (πχ  ΜΜΕ, εργασία, πολιτική προωθηση, εξυπηρέτηση κλπ),  ο άνθρωπος μεταβάλλεται ανάλογα με τις επιδιώξεις των «εξουσιαστών» του,  σε καταναλωτή, οπαδό ή  ψηφοφόρο  κλπ, αφού κάθε φορά που είναι επιθυμητή από την «ελίτ» ή την «εξουσία» μια συγκεκριμένη  ενέργεια, κινητοποιείται η αρνητική πλευρά του φόβου και με την κατάλληλη διαχείριση αυτής της αρνητικής πλευράς, ερεθίζονται ανάλογα τα συναισθήματα του θυμού, του φθόνου, της καταστροφής κλπ. που συνοδεύονται με κατάλληλες υποσχέσεις και ψεύτικες ελπίδες για δικαίωση, για απόλαυση, για αύξηση μισθού, μέχρι και για μεταθανάτιο «παράδεισο»!

Στη σημερινή πραγματικότητα που ζούμε, όλα τα παραπάνω αποτελούν την καθημερινότητά μας, που δυστυχώς όμως πολλοί δεν θέλουμε ούτε να το παραδεχθούμε και πολλές φορές δεν ανεχόμαστε ακόμα και να το ακούμε, γιατί τάχα μας αγχώνει!

 Ότι βλέπουμε γύρω μας, ανεργία, φτώχεια,  μετανάστευση, συσσίτια, άστεγοι, καταστήματα με λουκέτα, νοσοκομεία στο έλεος της φιλανθρωπίας, σχολεία και πανεπιστήμια σε συνεχή υποβάθμιση, είναι όλα αυτά που έζησαν και οι πρωταγωνιστές  της ταινίας που  αναφερθήκαμε εισαγωγικά. 

 Και αυτοί  τότε  δεν άκουγαν και δεν έβλεπαν τίποτα το παράξενο στη ζωή τους, έστω και αν αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν αναζητώντας μια δουλειά,  περιμένοντας την ευκαιρία και την τύχη μήπως και τους αλλάξουν τη ζωή τους. Και όλα αυτά, έως ότου ανακάλυψαν  από τυχαία γεγονότα, την αλήθεια και τον τρόπο με τον οποίο καθόριζαν τη ζωή τη δική τους και των άλλων συνανθρώπων τους «κάποιοι άλλοι».

Αυτή η τυχαία ανακάλυψη όμως, τους έδωσε την αφορμή να μεταμορφωθούν  από  φιλήσυχοι και υπάκουοι  πολίτες, σε  «επαναστάτες ζωής» και αφού μπόρεσαν να αποτινάξουν  τον φόβο από πάνω τους, άρχισαν ένα συνεχή αγώνα ενημέρωσης και αφύπνισης  των συνανθρώπων τους, για την αλήθεια.  

Ταυτόχρονα οργανώθηκαν μαζί με άλλους, με σκοπό να πετύχουν τον τελικό τους στόχο, την καταστροφή των «εξουσιαστών» τους και των μέσων  που χρησιμοποιούσαν. Τελικά, μπόρεσαν και  έφτασαν μέχρι το τέλος την αποστολή τους, αφού χρειάστηκε όμως να δώσουν και  την ίδια τους τη ζωή.

Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρό και σήμερα για πολιτικές και πολιτικούς που θα ήθελαν να λειτουργήσουν όπως οι φανταστικοί  ήρωες της ταινίας που παρακολουθήσαμε. Ιδού λοιπόν για όλους αυτούς που λένε ότι πασχίζουν για τον πολίτη, να λειτουργήσουν ως καταλύτες άλλων πολιτικών, διαφορετικών  αυτών που εφαρμόζονται σήμερα καθ’ υπαγόρευση άλλων δυνάμεων και άλλων «ελίτ» και οι οποίες  έχουν φέρει στην εξαθλίωση  εκατομμύρια Ελλήνων.   Υπάρχουν άραγε  αυτοί  μεταξύ μας;

Είτε όμως υπάρχουν, είτε δεν υπάρχουν,  μέλημα και καθήκον όλων μας είναι να δούμε κατάματα την αλήθεια, να αφήσουμε κατά μέρος δογματισμούς, ιδεοληψίες και ότι μας εμποδίζει να δούμε την πραγματικότητα και να πιστέψουμε στις δικές μας δυνάμεις.   

Γιατί μόνο έτσι θα νοιώσουμε δυνατοί και θα αντιληφθούμε ότι εμείς είμαστε σε θέση μόνοι μας,  χωρίς δεκανίκια  καμιάς «ελίτ» και κανενός «πεφωτισμένου» ηγέτη,  να καταφέρουμε να κάνουμε πάρα πολλά για τις οικογένειές μας και για την Πατρίδα μας, αρκεί να βγάλουμε από μέσα μας την κακή πλευρά του φόβου που μας κρατάει καθηλωμένους και να παλέψουμε οργανωμένα και με στόχους.

*Ο Δημήτρης Κυπριώτης είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΕΠΑΜ